Hằng năm cứ vào dịp 23 tháng Chạp, nhà nhà lại nô nức sắm đồ làm lễ để cúng ông Công ông Táo về chầu trời, tâu việc của gia đình một năm đã qua với Ngọc Hoàng và cầu mong một năm mới gặp nhiều may mắn, khởi sắc hơn. Đây là tục lệ cổ truyền của người Việt từ bao đời nay.
Bạn đang xem: Mâm lễ cúng ông táo gồm những món gì, lễ vật như thế nào?
Mâm cỗ cúng ông Công ông TáoBài cúng 23 Tết ông Công ông Táo phổ biếnLễ cúng ông Công ông TáoCách cúng ông Công ông Táo
Vì sao người Việt cúng ông Công ông Táo?
Cuộc sống bận rộn mưu sinh cơm áo gạo tiền nhưng mỗi dịp tết ông Công ông Táo, gia đình nào cũng cố gắng chuẩn bị mâm cỗ, đồ lễ cúng ông Công ông Táo chu đáo và trang trọng nhất có thể để bày tỏ được tấm lòng gia chủ, ước mong năm mới no đủ hơn năm đã qua.
Theo kinh nghiệm từ nhiều người từ xưa đến nay, một mâm lễ vật cúng ông Công ông Táo đầy đủ phải bao gồm những thứ sau đây:
3 chiếc mũ ông Táo: bao gồm 2 chiếc cánh chuồn dành cho Táo ông và 1 chiếc không cánh chuồn cho Táo bà. 3 bộ quần áo giấy: 2 bộ dành cho nam và 1 bộ dành cho nữ Hài (giày) cho Táo: 2 đôi nam và 1 đôi nữ Tiền vàng mã 1 đĩa trầu cau nhỏ 1 lọ hoa cúc 1 đĩa trái cây tươi Rượu hoặc trà Hương Nến
Những chiếc mũ của các ông Táo được trang trí sặc sỡ, lóng lánh với các gương nhỏ hình tròn và những giây kim tuyến màu sắc. Màu sắc của mũ, áo và hia ông Công sẽ thay đổi theo ngũ hành của năm đó (năm hành kim dùng màu vàng, năm hành mộc dùng màu trắng, năm hành thủy dùng màu xanh, năm hành hỏa dùng màu đỏ và năm hành thổ dùng màu đen).
Tiền vàng mã được coi là lệ phí đi đường của ông Công ông Táo. Những đồ vàng mã cúng ông Công ông Táo được hóa sau khi lễ cúng cùng bài vị cũ và sau đó lập bài vị mới cho Táo Công.
Mâm cỗ cúng ông Công ông Táo
Ngày nay mâm cỗ cúng ông Công ông Táo đơn giản hơn nhiều, không quá cầu kỳ nhưng vẫn cần sự trang trọng, thành kính bày tỏ tấm lòng thành với mong muốn những điều tốt đẹp của gia chủ trước bàn thờ vị thần cai quản đất đai và vị thần cai quản bếp núc để tiễn các thần đi thưa với Ngọc Hoàng.
Tùy theo khẩu vị, gia cảnh mỗi nhà và tùy vào văn hóa, phong tục tập quán mỗi vùng miền, ngoài các lễ vật nêu trên, người Việt thường làm lễ mặn và lễ chay để tiễn Táo công. Mâm cỗ không nên cúng thịt vịt và thịt ngan. Một mâm cơm cỗ cúng ông Công ông Táo thường gồm các thứ cơ bản sau:
1 con gà trống luộc (hoặc 5 lạng thịt lợn luộc) 1 đĩa xôi gấc (hoặc có thể nấu xôi nếp cẩm, xôi lá nếp…) 1 đĩa giò lợn 1 cái bánh chưng 1 bát canh chân giò nấu măng 1 đĩa rau xào thập cẩm 1 đĩa chả rán 1 đĩa thịt nấu đông 1 bát gạo đầy 1 bát muối trắngNhiều gia đình cúng Táo Quân với một con gà luộc thuộc loại gà cồ mới tập gáy (hay gà mới lớn) với ngụ ý nhờ Táo Quân xin với Ngọc Hoàng cho đứa bé trong nhà sau này lớn lên có nhiều nghị lực và sinh khí hiên ngang như con gà cồ. Các bà nội trợ hiện nay cũng chủ động thay các món trong mâm cỗ như nấu thêm các món chè (chè trôi nước, chè hoa cau…) hay thay đổi các món canh nhưng vẫn giữ được tính truyền thống và bản sắc của dân tộc.
Mâm cúng ông Công ông Táo ở miền Bắc
Mâm cúng của người dân miền Bắc được đánh giá là cầu kỳ nhất trong ba miền, thường có các món ăn truyền thống như xôi, giò, gà, chả nem, canh măng… Một số nơi có thêm món xôi chè. Đặc biệt trong mâm cúng không thể nào thiếu bộ áo mũ các Táo và cá chép (có thể là cá chép sống hoặc được làm từ giấy với số lượng lẻ). Bởi theo người dân miền Bắc, cá chép tượng trưng cho phương tiện về chầu trời của các ông bà Táo, ngụ ý “cá hóa long”, truyền tải khát vọng, tinh thần vươn tới sự thành công.
Ngoài ra các gia đình cũng thường cúng cá chép sống để làm phương tiện tiễn các ông Táo về chầu trời. Việc dọn ban thờ sẽ được thực hiện trong ngày 23 tháng Chạp hoặc sau đó vài ngày, miễn là trước đêm giao thừa.
Mâm cúng ông Công ông Táo ở miền Trung
Việc đầu tiên trong ngày Tết ông Táo của người dân miền Trung là thay cát mới của bát hương. Mâm cúng của người miền Trung thường có cơm, canh, chả ram, thịt luộc và xôi chè. Theo quan niệm của con người nơi đây, các ông Táo cưỡi ngựa về trời nên sẽ không thể nào thiếu ngựa giấy với đầy đủ yên cương cùng nhiều lễ vật và tiền giấy khác.
Khi cúng xong, tượng 3 Táo quân được tiễn khỏi bàn thờ bếp và được đem đi đặt cạnh các em miếu ở gốc cây cổ thụ ngã ba đường hoặc ở các am miếu. Sau đó, tượng 3 Táo quân mới được đặt lên bàn thờ. Ngoài ra người dân Huế còn có tục lệ vào sáng ngày 23 tháng Chạp sẽ dựng cây nêu trước nhà hoặc sân đình.
Mâm cúng ông Công ông Táo ở miền Nam
Mâm cơm cúng của miền Nam đơn giản hơn cả so với miền Trung và miền Bắc, thường có các món ăn như nem, gà luộc, hành muối, giò, bánh chưng… thể hiện sự giao thoa trong quan niệm cổ truyền và có thêm một đĩa lạc, kẹo vừng đen và bộ “cò bay, ngựa chạy” được cắt bằng giấy, không có khung tre. Bên cạnh đó, một số nơi nấu thêm món chè xôi. Tết ông Công ông Táo nơi đây không có tục lệ bốc bát hương hay mua cá chép sống thả sông, không thờ áo mũ.
Bài cúng 23 Tết ông Công ông Táo phổ biến
Có rất nhiều các bài văn khấn về nghi lễ cúng ông Công ông Táo khác nhau được lưu truyền hiện nay. Tuy nhiên không ai biết đâu là bài văn khấn cúng ông Công ông Táo đúng nhất và chính xác nhất. Theo quan niệm dân gian của người Việt, bài văn khấn chính là phương tiện giao tiếp của con người với các đấng thần linh và ông bà tổ tiên.
Bài cúng ông Công ông Táo trích sách
Dưới đây là bài văn khấn được lưu truyền nhiều đời cúng ông Công, ông Táo phổ biến nhất và được NXB Văn hóa Thông tin sưu tầm, đăng trong sách “Văn khấn cổ truyền Việt Nam”:
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Con kính lạy Ngài đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.
Tín chủ (chúng) con là: ……………
Ngụ tại: …………
Hôm nay, ngày 23 tháng Chạp năm ... tín chủ chúng con thành tâm sắp sửa hương hoa phẩm luật, xiêm hài áo mũ, kính dâng tôn thần. Thắp nén tâm hương tín chủ con thành tâm kính bái.
Chúng con kính mời ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân hiển linh trước án hưởng thụ lễ vật.
Cúi xin Tôn thần gia ân xá tội cho mọi lỗi lầm trong năm qua gia chủ chúng con sai phạm.
Xin Tôn thần ban phước lộc, phù hộ toàn gia chúng con, trai gái, già trẻ sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng, vạn sự tốt lành.
Chúng con lễ bạc tâm thành, kính lễ cầu xin, mong Tôn thần phù hộ độ trì.
Nam mô A di đà Phật!
Nam mô A di đà Phật!
Nam mô A di đà Phật!
(Trích sách Văn khấn cổ truyền của NXB Văn hóa Thông tin)
Văn cúng ông Công ông Táo theo tư vấn của GS Lương Ngọc Huỳnh
Kính lạy Thượng Đế.
Kính lạy Ngũ Đế, Đông phương Thanh Đế, Nam phương Xích Đế, Tây phương Bạch Đế, Bắc phương Hắc Đế, Trung ương Hoàng Đế.
Kính lạy các vị đại tiên.
Kính lạy: Thượng đàm thần tướng thiên thiên tướng.
Trung đàm thần tướng thiên thiên binh.
Hạ đàm thần tướng thiên thiên mã.
Kính lạy Sơn thần, Long thần, Thổ địa, Thổ công táo quân, Thổ kỳ, Thần tài hạ đàn chứng giám.
Hôm nay là ngày 23 tháng Chạp năm..... Là ngày thần Táo quân về trời tấu sớ.
Tín chủ con tên là... sinh ngày... tháng... năm... nguyên quán... địa chỉ thường trú... với tấm lòng thành kính con xin sửa soạn lễ vật, cùng sơn hào hải vị, tiền vàng, nhang đăng thỉnh cầu kính mời Thượng Đế, Ngũ Đế, các vị Đại Tiên, các vị Thần Tướng, Thiên Tướng, Thiên Binh, Thiên Mã, cùng chư vị thần tiên trên trời dưới đất, chứng giám cho con được làm lễ tiễn thần Thổ Công Táo Quân về trời tấu sớ lên Ngọc Hoàng Đại Đế.
Kính lạy Sơn Thần, Long Thần, Thổ Thần Thổ Địa, Thổ Công Táo quân, Thổ kỳ hạ đàn chứng lễ.
Trong năm qua nhờ ân phúc của Thượng Đế, Ngũ Đế, các vị Đại Tiên và các Ngài mà chúng con được mạnh khoẻ, hạnh phúc, vận khí hanh thông mọi việc đều như ý.
Xem thêm: Hiện Tượng Toàn Cầu Của Dòng Nhạc Phim Cực Đỉnh Của "Hotel Transylvania"
Nay con làm lễ với tấm lòng thành kính biết ơn và xin được tiễn chư ngài về trời, tấu xin Thượng Đế, Ngũ Đế, cùng chư vị Thần Tiên, toàn gia quyến chúng con xin vô cùng cảm tạ ân đức của Thượng Đế cùng chư ngài đã che chở cho chúng con trong suốt năm qua.
Nay kính mong thần Táo Quân gợi ý lên Tam Thanh Ngọc Hoàng Đại Đế cầu xin Thượng Đế khai ân minh xét để sang năm mới ...., đất nước con được thái bình, quê hương con được giàu đẹp, gia tộc và gia đình con luôn được mạnh khoẻ hạnh phúc, an khang thịnh vượng, vận khí hanh thông, vạn sự như ý.
Con cầu xin Thượng Đế, Ngũ Đế các vị Đại Tiên, cùng chư ngài chứng giám cho tấm lòng thành kính của chúng con.
Kính chúc Thượng Đế, Ngũ Đế, các vị Đại Tiên cùng chư ngài thiên thiên tuế. Con xin tỏ lòng biết ơn và xin đa tạ.
(Con xin đa tạ, con xin đa tạ, con xin đa tạ!)
Bài khấn cúng ông Công ông Táo trước khi dọn ban thờ
Gia chủ thắp hương khấn xin phép, sau khi nửa tuần nhang có thể lau dọn bát nhang và ban thờ:
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Con xin tấu lạy 9 phương Trời, 10 phương chư Phật, chư Phật 10 phương.
Con xin tấu lạy vua cha Ngọc Hoàng thượng đế, Hoàng thiên hậu thổ, ngũ phương ngũ thổ long mạch thổ thần đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.
Tín chủ con là:………………
Ngụ tại:………………….
Con xin tấu lạy vong linh các cụ gia tiên cửu huyền thất tổ, bà tổ cô và các bà cô các đời, ông mãnh, cô bé đỏ, cậu bé đó dòng họ X. (họ nhà bạn là gì thì thêm vào) tại…… (nhà ở đâu, quê ở đâu thì thêm vào).
Hôm nay là ngày 23 tháng Chạp (hoặc 30 tháng Chạp), con xin phép được bao xái lại bàn thờ gia tiên để cho sạch sẽ để tiễn năm cũ, đón năm mới tới, mong chư vị Phật
Thánh, các cụ gia tiên tiền tổ, bà tổ cô, ông mãnh, cô bé đỏ, cậu bé đỏ của họ X, chấp thuận.
Nam mô a di đà phật
Nam mô a di đà phật
Nam mô a di đà phật
Văn khấn rước ông Táo về nhà
Vào khoảng 23h - 23h45 đêm 30 Tết, chủ nhà sẽ cúng mời ông Táo về nhà, lễ cúng giống với khi rước ông Táo về trời. Bạn đọc có thể tham khảo bài sớ dưới đây:
Nam mô A di đà Phật (3 lần)
Nam mô Đại từ đại bi Quán thế âm Bồ tát (3 lần)
Việt Nam quốc, …..tỉnh,……huyện…..đường phố, số nhà….
Hôm nay ngày….tháng….. năm
Đệ tử họ tên……..
Kính cáo hoàng thiên, kính xin hậu thổ, chúa đất trong nhà, kính xin tất cả. Đầu năm, năm….vào nhà, giao thừa đúng lễ, tục gia dưới trần. Một năm kính tiễn thần về, hôm nay đáo lai thỉnh Ngài Táo Quân minh niên năm mới năm…..con rước thỉnh ngài về nơi gia đạo, ngự trị ngôi gia số nhà…..đường phố….
Cầu xin tam vị Táo quân, Táo phủ thần quan, Đông trù Tây mạng, nội gia viên trạch, nội gia viên trạch, ngũ phương ngũ hổ, chư vị tiền hiền, cai quản dân gian độ trì tất cả.
Hôm nay năm mới chuẩn bị giao thừa, giao kết âm dương, con rước chư thần về nơi gia trạch, ngôi gia nhà số……bảo hộ độ trì cùng năm mãn tháng, đến hạn tiễn đưa, ở lại ngôi gia độ trì đệ tử, quanh năm suốt tháng làm lụng vất vả, không được đủ đầy, lễ nghi không rõ, thiếu sót chúng sanh thành tâm kính cáo.
Cung thỉnh Ngài về ngự giá ngôi gia, hóa giải cho chúng con bình an vô sự, làm đâu được đó, thuận lợi gia đình, may mắn một năm cũng nhờ chư vị, chứng giám độ trì thành tâm khấn cẩn. Cung thỉnh Ngài về ngôi gia đệ tử số nhà…Nhất tâm kính cáo, cầu nguyện hằng đêm, ban phước ban tài, ban cho gia đạo, lớn nhỏ trong nhà bình an khỏe mạnh, nhất dạ cầu mong, chư thần bảo hộ. A Di đà Phật.
Lễ cúng ông Công ông Táo
Lễ cúng ông Công ông Táo vào ngày 23 tháng Chạp là cúng chung ba vị Thần là Thần Đất, Thần Nhà và Thần Bếp. Phong tục cúng ông Công ông Táo là một nét đẹp trong văn hóa tâm linh của người Việt để bày tỏ lòng biết ơn với các vị thần đã mang lại no ấm cho gia chủ trong năm qua. Đây đồng thời cũng là dịp để cả gia đình sau một năm làm việc cùng nhau đoàn tụ bên mâm cơm.
Có nên cúng ông Công ông Táo trước ngày 23 hay không?
Thần Táo quân gồm ba vị: một bà Táo và hai ông Táo không những giúp định đoạt phước báu, may rủi cho mỗi gia đình mà còn giúp ngăn sự xâm phạm của ma quỷ vào nhà, giữ bình yên cho các thành viên trong gia đình.
Theo quan niệm dân gian, thời điểm đẹp nhất để cúng ông Công ông Táo là vào giờ Ngọ tức 11h - 13h ngày 23 tháng Chạp, sau giờ Ngọ ông Táo sẽ không nhận được đồ cúng vì đã lên chầu trời rồi. Tuy nhiên tùy điều kiện gia đình, các nhà có thể cúng vào trưa, chiều ngày 22 tháng Chạp, thậm chí có nhiều gia đình đã cúng từ ngày 20.
Cúng ông Công ông Táo ở đâu?
Nếu như bạn đang không biết nên cúng ông Công ông Táo ở bếp hay bàn thờ thì hãy cùng tham khảo lựa chọn dưới đây.
Từ xưa, lễ cúng Táo Quân thường được đặt trong bếp, cũng chính là nơi đặt bàn thờ riêng của các Táo. Tuy nhiên ngày nay, nhiều nhà không có bàn thờ riêng, việc thờ cúng ông Táo được đơn giản hóa đi khá nhiều. Một số chùa lớn hiện nay vẫn có ban thờ riêng cho Táo Quân.
Theo các nhà nghiên cứu về văn hóa dân gian, ông Công là thần thổ công được cúng trên bàn thờ chính trong nhà, còn Táo Quân là thần bếp, quanh năm chỉ ở đó trông coi cuộc sống của gia chủ. Vậy nên nhiều nhà lễ cúng được thực hiện ở dưới nhà bếp.
Tuy nhiên theo các chuyên gia nghiên cứu về các vấn đề tâm linh, họ lại cho rằng việc cúng như vậy là không đúng bởi theo truyền thống, tất cả các vị thần đều phải được thờ ở trên ban thờ chính. Bếp là nơi nấu ăn, không phải nơi sạch sẽ để có thể cúng lễ. Vì thế nên mâm cơm cúng ông Công ông Táo cần được thực hiện ở nơi sạch và trang nghiêm nhất trong nhà là bàn thờ là đúng nhất.
Nếu bạn là người đi thuê nhà chung chủ thì hãy để chủ nhà làm việc này còn nếu thuê nhà riêng hay có công ty, cửa hàng kinh doanh nấu nướng thì bạn nên làm lễ cúng để bày tỏ lòng thành của mình.
Cách cúng ông Công ông Táo
Vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch hàng năm, Táo quân lại cưỡi cá chép bay về trời để trình báo mọi việc của gia chủ dưới hạ giới xảy ra trong một năm với Ngọc hoàng. Vậy nên có thể hiểu ông Công ông Táo chính là các vị thần sẽ định đoạt cát hung, phước đức cho mỗi gia đình. Dưới đây là quy trình cúng ông Công ông Táo bạn có thể tham khảo:
Trước khi cúng
Trước khi cúng, gia chủ nên lau sạch bàn thờ, tốt nhất nên dùng rượu trắng ngâm gừng, tránh lau bằng khăn bẩn và đặc biệt tránh làm xê dịch bát hương. Nhà cửa cũng nên được dọn dẹp sạch sẽ, gia chủ ăn mặc quần áo mặc tươm tất.
Khi sắp lễ
Sau khi sắp lễ cúng ông Công ông Táo các lễ vật, mâm cỗ cúng lên bàn thờ, thắp 3/5/7/9 nén hương, nói chung là số lượng lẻ. Sau đó vái ba vái và khấn bài cúng ông Công ông Táo. Khi khấn gia chủ không nên cầu xin sự phú quý, tài lộc mà chỉ nên xin Táo quân hãy bẩm báo những điều tốt đẹp tới Ngọc Hoàng, giảm nhẹ đi những điều không hay.
Khi hạ lễ
Đợi đến khi hương tàn hết tầm 2/3 thì gia chủ được xin phép hạ lễ hoá vàng, đem cá đi phóng sinh ở những nơi nước trong, sạch sẽ và không vứt rác bừa bãi, tránh thả những nơi đông người đánh bắt. Nhiều người có quan niệm hơi cầu kỳ là khi hương còn thì hoá vàng mới nhận được, thật ra không cần như vậy. Hướng dẫn thủ tục cúng Ông Công Ông Táo vậy là đã hoàn thành xong.
Ngoài ra, thông thường các gia đình ở miền Bắc thường lau và tỉa chân hương vào ngày này, trước khi làm lễ cúng ông Công ông Táo còn ở miền Trung sẽ làm trước lễ cúng. Việc rút chân hương ngày ông Công ông Táo gia chủ cần phải làm một cách đầy thành kính và cẩn trọng, tránh phạm đến các bậc linh thiêng.
Thắp một nén hương để xin phép tổ tiên sau đó gia chủ sẽ rút từng hương cho đến khi còn lại chân hương với số lượng lẻ (thường khoảng 3, 5, 7, 9 chân hương). Sau đó sẽ đem đi mang hóa, đổ xuống sông cùng khi thả cá chép hoặc vùi vào dưới gốc cây. Khi đã hoàn thành, gia chủ cần thắp nén nhang để báo cáo với các cụ.
Lời kết
Không khí Tết bắt đầu nhộn nhịp, cảm nhận rõ từ ngày tiễn Táo về trời. Mọi người bắt đầu dọn dẹp lại nhà cửa, lau chùi đồ đạc trong nhà, treo tranh, dán ảnh, cắm hoa… chuẩn bị đón một năm mới đầy niềm hy vọng. Tục lệ cúng ông Công ông Táo đã được truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác. Đây là một nét đặc sắc của nền văn hóa nước ta. Tết ông Công ông Táo mang ý nghĩa bày tỏ sự tri ân với với vị thần quanh năm trông nom cai quản nếp sinh hoạt gia đình, đồng thời truyền tải những mong muốn tốt đẹp và góp phần gia tăng thêm hương vị Tết truyền thống của Việt Nam.
